تعویض دریچه

تعویض دریچه قلب یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در پزشکی قلب است که برای بیماران با دریچه‌های آسیب‌دیده یا معیوب انجام می‌شود. این جراحی می‌تواند به‌صورت سنتی با باز کردن قفسه سینه یا به روش‌های کمتر تهاجمی از طریق رگ‌های خونی انجام شود. هدف از تعویض دریچه بهبود عملکرد قلب و افزایش کیفیت زندگی بیمار است. در این مقاله به بررسی انواع جراحی تعویض دریچه، اقدامات قبل از جراحی، روش‌های جراحی، مزایا و معایب، خواهیم پرداخت.

نقش حیاتی دریچه‌های قلب

قلب انسان با داشتن چهار دریچه که وظیفه تنظیم جریان خون را دارند، عضوی شگفت‌انگیز است. این دریچه‌ها مانند دروازه‌هایی عمل می‌کنند که باز و بسته می‌شوند و به خون اجازه می‌دهند در جهت صحیح در قلب و به کل بدن پمپاژ شود. هر دریچه وظیفه خاص خود را دارد:

• دریچه ricuspid: خون کم‌اکسیژن را از دهلیز راست به بطن راست هدایت می‌کند.
• دریچه ریوی: خون کم‌اکسیژن را از بطن راست به شریان ریوی می‌فرستد تا در ریه‌ها اکسیژن‌دار شود.
• دریچه میترال: خون اکسیژن‌دار را از دهلیز چپ به بطن چپ هدایت می‌کند.
• دریچه آئورت: خون اکسیژن‌دار را از بطن چپ به آئورت، بزرگ‌ترین شریان بدن، می‌فرستد تا به بقیه بدن برسد.

با گذشت زمان، این دریچه‌ها ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله عفونت، بیماری قلبی مادرزادی یا کهولت سن آسیب ببینند. آسیب دریچه می‌تواند منجر به دو مشکل اصلی شود:

• تنگی دریچه: هنگامی که دریچه به طور کامل باز نشود، تنگی دریچه رخ می‌دهد و جریان خون را محدود می‌کند. این امر می‌تواند باعث ضعف، خستگی، تنگی نفس و درد قفسه سینه شود.
• نارسایی دریچه: نارسایی دریچه زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه به طور کامل بسته نشود و باعث نشت خون به عقب شود. این امر می‌تواند منجر به تجمع مایع در ریه‌ها و تورم پاها شود.

جراحی تعویض دریچه چیست؟

جراحی تعویض دریچه عملی است که در آن دریچه‌های آسیب‌دیده قلب با دریچه‌های مصنوعی یا بیولوژیکی جایگزین می‌شوند. دریچه‌های قلب وظیفه کنترل جریان خون در داخل و خارج از قلب را بر عهده دارند. هنگامی که دریچه‌های قلب به‌درستی کار نمی‌کنند، جریان خون مختل شده و می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.

انواع جراحی تعویض دریچه

انواع جراحی تعویض دریچه شامل جراحی باز و جراحی بسته (کمتر تهاجمی) می‌شود. جراحی باز شامل برش قفسه سینه و تعویض مستقیم دریچه است، درحالی‌که جراحی بسته از طریق رگ‌های خونی و با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری انجام می‌شود.

جراحی باز

جراحی باز شامل برش قفسه سینه و تعویض مستقیم دریچه قلب است. این روش همواره برای تعویض دریچه‌های پیچیده‌تر استفاده می‌شود و امکان دسترسی کامل به دریچه‌های قلب را فراهم می‌کند. مزیت اصلی این روش دقت بالا و کنترل بهتر بر روی عمل جراحی است. اما به دلیل تهاجمی بودن، زمان بهبودی بیشتری نیاز دارد و بیمار باید مدت طولانی‌تری در بیمارستان بستری شود.

جراحی بسته (کم تهاجمی)

در روش جراحی بسته، تعویض دریچه از طریق رگ‌های خونی و با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته انجام می‌شود. این روش نیاز به برش بزرگ ندارد و از طریق یک برش کوچک در کشاله ران یا گردن کاتتر به داخل رگ‌های خونی هدایت می‌شود. سپس دریچه جدید از طریق کاتتر به محل مورد نظر هدایت و جایگزین دریچه معیوب می‌شود. این روش برای بیمارانی که وضعیت عمومی مناسبی ندارند و یا سن بالایی دارند مناسب‌تر است، زیرا زمان بهبودی کمتری نیاز دارد و خطرات و عوارض پس از جراحی نیز کمتر است.

اقدامات قبل از جراحی تعویض دریچه

قبل از انجام جراحی تعویض دریچه، بیمار باید تحت ارزیابی‌های پزشکی دقیق قرار گیرد و با تیم پزشکی مشاوره کند. این اقدامات به‌منظور اطمینان از آمادگی جسمی و روانی بیمار برای جراحی انجام می‌شود.

ارزیابی پزشکی: ارزیابی‌های پزشکی شامل آزمایش‌های خون، تصویربرداری از قلب و تست‌های عملکردی برای ارزیابی وضعیت قلب و عروق است. این آزمایش‌ها به تیم پزشکی کمک می‌کنند تا تصمیم بگیرند که کدام نوع جراحی (باز یا بسته) برای بیمار مناسب‌تر است و همچنین از وجود هر گونه مشکلی که ممکن است بر جراحی تاثیر بگذارد، اطمینان حاصل کنند.

مشاوره پزشکی: بیمار باید با جراح و تیم پزشکی مشورت کند تا اطلاعات کامل در مورد جراحی، روند بهبودی و مراقبت‌های پس از جراحی را دریافت کند. در این مشاوره‌ها، پزشک‌ها به سؤالات بیمار پاسخ می‌دهند و هر گونه نگرانی یا تردیدی را برطرف می‌کنند. این مرحله به بیمار کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری وارد مرحله جراحی شود.

جراحی تعویض دریچه چگونه صورت می‌گیرد؟

جراحی تعویض دریچه با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته پزشکی انجام می‌شود. در روش بسته، دریچه جدید از طریق رگ‌های خونی به محل مورد نظر هدایت و جایگزین دریچه معیوب می‌شود.

مراحل جراحی بسته:

• ورود به رگ خونی: از طریق یک برش کوچک در کشاله ران یا گردن، کاتتر به داخل رگ‌های خونی هدایت می‌شود.
• هدایت دریچه جدید: دریچه جدید از طریق کاتتر به محل دریچه معیوب هدایت می‌شود.
• تعویض دریچه: دریچه جدید با استفاده از ابزارهای خاص جایگزین دریچه معیوب می‌شود.

مزایای جراحی بسته:

• کاهش زمان بهبودی: بیماران در بیشتر موارد سریع‌ بهبود می‌یابند و مدت‌زمان بستری در بیمارستان کاهش می‌یابد.
• کمترین تهاجم: این روش نیاز به برش بزرگی ندارد و بنابراین خطر عفونت و عوارض کمتر است.

مزایا و معایب تعویض دریچه

تعویض دریچه قلب دارای مزایا و معایب خاص خود است که باید قبل از تصمیم‌گیری مورد توجه قرار گیرد.

مزایا

بهبود عملکرد قلب: تعویض دریچه می‌تواند عملکرد قلب را بهبود بخشد و علائمی مانند خستگی و تنگی نفس را کاهش دهد. با بهبود جریان خون، کارایی قلب افزایش می‌یابد و بیمار احساس بهتری خواهد داشت.

افزایش کیفیت زندگی: بیماران پس از جراحی می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را با راحتی بیشتری انجام دهند و کیفیت زندگی آن‌ها به طور قابل‌توجهی بهبود می‌یابد.

کاهش خطرات آینده: تعویض دریچه می‌تواند از بروز مشکلات قلبی جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. این موضوع به‌ویژه برای بیمارانی که در معرض خطر نارسایی قلبی یا دیگر مشکلات جدی هستند، حیاتی است.

معایب

خطرات جراحی: همانند هر جراحی دیگری، تعویض دریچه نیز دارای خطراتی مانند عفونت، خونریزی و عوارض بیهوشی است. بیمار و خانواده باید این خطرات را با دقت مورد بررسی قرار دهند و تصمیمی آگاهانه بگیرند.

نیاز به مراقبت‌های بعد از جراحی: بیماران نیاز به مراقبت‌های خاص پس از جراحی دارند و ممکن است نیاز به مصرف داروهای خاصی داشته باشند. همچنین، مراجعه‌های منظم به پزشک برای بررسی وضعیت دریچه جدید و عملکرد قلب ضروری است.

جراحی تعویض دریچه برای چه کسانی مناسب است؟

جراحی تعویض دریچه برای افرادی که دریچه‌های قلبشان دچار آسیب یا نقص شده‌اند و عملکرد طبیعی قلب مختل شده است، مناسب است. این جراحی می‌تواند برای افراد مختلف با شرایط متفاوت مفید باشد.

• بیماران با تنگی یا نارسایی دریچه: افرادی که دریچه‌های قلبشان به‌درستی باز و بسته نمی‌شوند و باعث اختلال در جریان خون می‌شوند.
• بیماران با عوارض ناشی از دریچه‌های مصنوعی قدیمی: افرادی که قبلاً تحت جراحی تعویض دریچه قرار گرفته‌اند و دریچه‌های مصنوعی آنها دچار مشکل شده است.
• بیماران با خطرات بالای جراحی باز: افرادی که به دلیل سن بالا یا مشکلات پزشکی دیگر نمی‌توانند تحت جراحی باز قرار گیرند، می‌توانند از روش‌های بسته بهره‌مند شوند.

سؤالات متداول

آیا جراحی تعویض دریچه دردناک است؟

جراحی تعویض دریچه تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین بیمار درد را در طول جراحی احساس نمی‌کند. پس از جراحی ممکن است درد و ناراحتی وجود داشته باشد که با داروهای مسکن مدیریت می‌شود.

آیا می‌توانم پس از جراحی به فعالیت‌های عادی بازگردم؟

بله پس از بهبودی کامل، اکثر بیماران می‌توانند به فعالیت‌های روزمره و ورزش‌های سبک بازگردند. مشاوره با پزشک در مورد فعالیت‌های خاص بسیار مهم است.