آنژیوگرافی چیست

آنژیوگرافی یعنی چه؟ یک روش پزشکی پیشرفته است که برای بررسی و تشخیص مشکلات مربوط به عروق خونی بدن به کار می‌رود. این روش به‌خصوص برای بررسی عروق کرونری قلب بسیار حیاتی است و می‌تواند مشکلاتی نظیر تنگی یا انسداد عروق را شناسایی کند. آنژیوگرافی با استفاده از یک ماده حاجب و تصویربرداری اشعه ایکس انجام می‌شود که به پزشکان اجازه می‌دهد تا تصاویری با وضوح‌بالا از عروق خونی مشاهده کنند. این روش به‌خصوص برای افرادی که علائم مشکوک به بیماری‌های عروقی دارند، یا افرادی که نتایج تست‌های غیرتهاجمی آنها غیرطبیعی بوده، اهمیت زیادی دارد. در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتری در مورد آنژیوگرافی، مراحل انجام آن، انواع مختلف این روش و خطرات مرتبط با آن خواهیم پرداخت.

آنژیوگرافی چیست؟

آنژیوگرافی چیست و چرا اینقدر اهمیت دارد؟ آنژیوگرافی به زبان ساده یک روش تصویربرداری پزشکی است به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات عروقی مانند تنگی، انسداد یا ضعف دیواره‌های عروق خونی را شناسایی کنند. آنژیوگرافی با تزریق یک ماده حاجب به داخل عروق خونی و تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری دقیق از ساختار و جریان خون در عروق به دست می‌آورد. این تصاویر به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌های قلبی، عروقی و دیگر مشکلات مرتبط را بهتر تشخیص دهند و برنامه‌ریزی درمانی مناسبی برای بیمار انجام دهند.

برای بیمارانی که از مشکلاتی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا علائم دیگر بیماری‌های قلبی رنج می‌برند، آنژیوگرافی یک ابزار مهم است. این روش می‌تواند دقیق‌ترین اطلاعات را درباره وضعیت عروق خونی و عملکرد آنها فراهم کند و به پزشکان کمک کند تا بهترین تصمیمات درمانی را اتخاذ کنند. به زبان ساده، آنژیوگرافی یک راه غیر تهاجمی برای مشاهده داخل عروق خونی و بررسی مشکلات احتمالی است.

چرا آنژیوگرافی انجام می‌شود؟

آنژیوگرافی برای چیست و در چه مواردی کاربرد دارد؟ این روش برای تشخیص و بررسی مشکلات عروقی مانند تنگی یا انسداد عروق کرونری قلب، آنوریسم‌ها، بیماری‌های عروقی محیطی و مشکلات عروق مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنژیوگرافی همچنین می‌تواند برای ارزیابی و برنامه‌ریزی برای جراحی‌های عروقی یا قلبی و بررسی نتایج درمان‌های قبلی مفید باشد.

در مواردی که بیمار علائم مشکوک به بیماری‌های عروقی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا ضعف عضلات را تجربه می‌کند، آنژیوگرافی می‌تواند به تشخیص دقیق علت این علائم کمک کند. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا با مشاهده تصاویر دقیق از عروق خونی، مشکلاتی مانند تنگی یا انسداد را شناسایی کرده و بهترین روش درمانی را انتخاب کنند. علاوه بر این، آنژیوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا نتایج درمان‌های قبلی را ارزیابی کنند و در صورت نیاز تغییرات لازم را در برنامه درمانی اعمال کنند.

آنژیوگرافی چگونه انجام میشود؟

آنژیوگرافی چگونه انجام میشود و چه مراحلی را شامل می‌شود؟ در این روش، پزشک ابتدا محل ورود کاتتر (اکثر مواقع از طریق شریان رادیال یا فمورال) را بی‌حس می‌کند. سپس یک کاتتر نازک از طریق این شریان وارد بدن شده و به سمت عروق هدف هدایت می‌شود. ماده حاجب از طریق کاتتر به عروق تزریق می‌شود که باعث می‌شود عروق در تصاویر اشعه ایکس به‌وضوح دیده شوند.

مراحل اولیه آنژیوگرافی:

• بی‌حس کردن محل ورود کاتتر.
• واردکردن کاتتر به شریان.
• هدایت کاتتر به سمت عروق هدف.

مراحل اصلی آنژیوگرافی:

• تزریق ماده حاجب به داخل عروق.
• تهیه تصاویر اشعه ایکس از عروق.
• بررسی تصاویر توسط پزشک.

این مراحل به پزشکان کمک می‌کند تا تصاویری دقیق از عروق خونی به دست آورند و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند. پس از اتمام تصویربرداری، کاتتر از بدن خارج می‌شود و محل ورود آن با باند یا فشار بسته می‌شود تا از خونریزی جلوگیری شود. در ادامه به جزئیات مراحل و چگونگی انجام آنها می‌پردازیم.

مراحل انجام آنژیوگرافی

چگونگی انجام آنژیوگرافی شامل چندین مرحله است که در هر مرحله باید دقت بالایی اعمال شود. ابتدا، بیمار به یک مرکز پزشکی یا بیمارستان مراجعه می‌کند. پزشک قبل از شروع آنژیوگرافی، تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد تا از سلامت کلی بیمار مطمئن شود.

• بررسی تاریخچه پزشکی بیمار: پیش از انجام آنژیوگرافی، پزشک تاریخچه پزشکی بیمار را به‌دقت بررسی می‌کند. این بررسی شامل سابقه بیماری‌های قلبی، کلیوی، آلرژی به مواد حاجب و سایر شرایط پزشکی می‌شود که می‌تواند بر روند انجام آنژیوگرافی تأثیر بگذارد.
• انجام آزمایش‌های لازم: بیمار باید آزمایش‌های لازم مانند آزمایش خون، نوار قلب (ECG) و سایر تست‌های مورد نیاز را انجام دهد. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا وضعیت سلامت کلی بیمار را ارزیابی کند و از آمادگی او برای انجام آنژیوگرافی مطمئن شود.
• بی‌حس کردن محل ورود کاتتر: پیش از وارد کردن کاتتر، محل ورود (اکثر مواقع شریان رادیال در دست یا شریان فمورال در کشاله ران) بی‌حس می‌شود. این کار برای کاهش درد و ناراحتی بیمار در طول انجام آنژیوگرافی صورت می‌گیرد.
• وارد کردن کاتتر به شریان: پزشک یک برش کوچک در محل ورود ایجاد می‌کند و کاتتر را به داخل شریان وارد می‌کند. این کاتتر تحت هدایت تصاویر اشعه ایکس به سمت عروق هدف هدایت می‌شود.
• هدایت کاتتر به سمت عروق هدف: کاتتر به‌دقت از طریق عروق خونی به سمت عروق موردنظر (مثلاً عروق کرونری قلب) هدایت می‌شود. پزشک از تصاویر زنده اشعه ایکس برای هدایت دقیق کاتتر استفاده می‌کند.
• تزریق ماده حاجب: پس از رسیدن کاتتر به محل مورد نظر، ماده حاجب از طریق کاتتر به داخل عروق تزریق می‌شود. این ماده باعث می‌شود عروق خونی در تصاویر اشعه ایکس به‌وضوح دیده شوند.
• تهیه تصاویر اشعه ایکس: در این مرحله، تصاویر اشعه ایکس از عروق خونی تهیه می‌شود. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا مشکلاتی نظیر تنگی یا انسداد عروق را تشخیص دهد.
• خارج‌کردن کاتتر: پس از تهیه تصاویر لازم، کاتتر به‌دقت از شریان خارج می‌شود. پزشک باید مطمئن شود که هیچ‌گونه آسیب یا عارضه‌ای در محل ورود کاتتر ایجاد نشده است.
• بستن محل ورود کاتتر: محل ورود کاتتر با استفاده از باند فشاری یا دستگاه‌های مخصوص بسته می‌شود تا خونریزی متوقف شود. در برخی موارد، ممکن است از بخیه برای بستن محل ورود استفاده شود.
• نظارت بر وضعیت بیمار: پس از انجام آنژیوگرافی، بیمار به مدت چند ساعت تحت‌نظر قرار می‌گیرد تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری شود. پزشک و پرستاران وضعیت عمومی بیمار، محل ورود کاتتر و علائم حیاتی را پایش می‌کنند.

هر یک از این مراحل باید با دقت و تحت نظارت تیم پزشکی انجام شود تا نتایج بهتری به دست آید و ریسک‌های مرتبط با آنژیوگرافی به حداقل برسد. پس از انجام آنژیوگرافی، بیمار باید به مدت چند ساعت تحت‌نظر باشد تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری شود.

انواع آنژیوگرافی

آنژیوگرافی دارای انواع مختلفی است که هر کدام برای تشخیص و بررسی مشکلات خاصی از عروق خونی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این انواع عبارت‌اند از:

آنژیوگرافی کرونری:

برای بررسی عروق کرونری قلب و تشخیص تنگی یا انسداد عروق مورداستفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از کاتتر و ماده حاجب برای تصویربرداری دقیق از عروق کرونری.

آنژیوگرافی مغزی:

برای بررسی عروق مغزی و تشخیص آنوریسم‌ها یا تنگی عروق مغزی.

کاربرد اصلی آن در تشخیص مشکلات عروق مغزی مانند سکته مغزی است.

آنژیوگرافی محیطی:

برای بررسی عروق خونی اندام‌های محیطی مانند دست‌ها و پاها.

استفاده در تشخیص مشکلات عروقی محیطی مانند تنگی یا انسداد عروق محیطی.

آنژیوگرافی ریوی:

برای بررسی عروق ریوی و تشخیص مشکلاتی مانند آمبولی ریوی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از ماده حاجب و تصویربرداری اشعه ایکس برای مشاهده عروق ریوی.

هر یک از این انواع آنژیوگرافی بسته به محل عروق مورد بررسی و نوع مشکل موردنظر کاربرد دارد. پزشکان با توجه به علائم بیمار و نیازهای تشخیصی، نوع مناسب آنژیوگرافی را انتخاب می‌کنند تا اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت عروق به دست آورند.

آنژیوگرافی چقدر زمان می‌برد؟

آنژیوگرافی چقدر طول می‌کشد و چه مدت زمان برای انجام این روش لازم است؟ مدت‌زمان انجام آنژیوگرافی بسته به نوع و پیچیدگی بررسی عروق متفاوت است. به‌طورکلی، آنژیوگرافی همواره بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. این زمان شامل مراحل آماده‌سازی، تصویربرداری و مرحله پس از آنژیوگرافی می‌شود.

عوامل تأثیرگذار بر مدت‌زمان آنژیوگرافی:

• پیچیدگی وضعیت عروق خونی.
• نوع آنژیوگرافی (کرونری، مغزی، محیطی، ریوی).
• تجربه و مهارت تیم پزشکی.

زمان‌های تقریبی برای انواع آنژیوگرافی:

• آنژیوگرافی کرونری: ۳۰ تا ۴۵ دقیقه.
• آنژیوگرافی مغزی: ۴۵ تا ۶۰ دقیقه.
• آنژیوگرافی محیطی: ۳۰ تا ۴۵ دقیقه.
• آنژیوگرافی ریوی: ۴۵ تا ۶۰ دقیقه.

بیماران باید برای انجام آنژیوگرافی آماده باشند و باتوجه‌به نیازهای فردی خود، مدت‌زمان لازم برای این روش را در نظر بگیرند. پس از اتمام آنژیوگرافی، بیمار نیاز به چند ساعت استراحت و نظارت دارد تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری شود.

خطرات انجام آنژیوگرافی

با وجود مزایای فراوان، آنژیوگرافی نیز مانند هر روش پزشکی دیگر دارای خطراتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه به بررسی این خطرات می‌پردازیم:

خطرات مربوط به ماده حاجب

واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب: یکی از خطرات مرتبط با آنژیوگرافی، واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب است که ممکن است به‌صورت خارش، کهیر، تنگی نفس یا در موارد شدیدتر، شوک آنافیلاکتیک بروز کند. بیماران باید هرگونه سابقه آلرژی به مواد حاجب را به پزشک اطلاع دهند تا اقدامات پیشگیرانه مناسب انجام شود.

مشکلات کلیوی ناشی از ماده حاجب: ماده حاجب ممکن است بر عملکرد کلیه‌ها تاثیر منفی بگذارد، به‌ویژه در بیمارانی که دارای مشکلات کلیوی پیش‌زمینه‌ای هستند. این مشکل به‌عنوان نفروپاتی ناشی از ماده حاجب شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به کاهش عملکرد کلیه‌ها شود. بیماران با سابقه مشکلات کلیوی باید پیش از انجام آنژیوگرافی با پزشک خود مشورت کنند.

خطرات مربوط به ورود کاتتر

آسیب به عروق خونی: ورود کاتتر به داخل عروق ممکن است منجر به آسیب به دیواره عروق شود. این آسیب می‌تواند به‌صورت پارگی عروق، تشکیل لخته خون یا تنگی عروق بروز کند. در برخی موارد، آسیب به عروق ممکن است نیاز به اقدامات درمانی اضافی داشته باشد.

خونریزی یا هماتوم در محل ورود کاتتر: ورود کاتتر ممکن است منجر به خونریزی یا تشکیل هماتوم (جمع‌شدن خون) در محل ورود شود. این مشکل می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود و در برخی موارد نیاز به مداخلات درمانی اضافی داشته باشد.

عفونت در محل ورود کاتتر: احتمال بروز عفونت در محل ورود کاتتر وجود دارد. عفونت می‌تواند باعث التهاب، قرمزی، درد و ترشح از محل ورود شود. برای کاهش خطر عفونت، باید بهداشت محل ورود کاتتر رعایت شود و بیمار به‌دقت دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کند.

خطرات عمومی

احتمال بروز حملات قلبی یا سکته مغزی: اگرچه نادر است، اما احتمال بروز حملات قلبی یا سکته مغزی در حین یا پس از انجام آنژیوگرافی وجود دارد. این خطرات همواره در بیمارانی باسابقه مشکلات قلبی-عروقی بیشتر است.

عوارض جانبی ناشی از بی‌حسی موضعی: بی‌حسی موضعی که برای کاهش درد و ناراحتی در محل ورود کاتتر استفاده می‌شود، ممکن است باعث بروز عوارض جانبی نظیر واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات عصبی شود.

 

کاهش خطرات آنژیوگرافی

برای کاهش خطرات مرتبط با آنژیوگرافی، پزشکان و بیماران باید به نکات زیر توجه کنند:

بررسی تاریخچه پزشکی بیمار: پزشکان باید تاریخچه پزشکی کامل بیمار را بررسی کنند تا هرگونه عامل خطر را شناسایی و مدیریت کنند. این شامل بررسی سابقه آلرژی به مواد حاجب، مشکلات کلیوی و قلبی-عروقی است.

انجام آزمایش‌های لازم: پیش از انجام آنژیوگرافی، بیماران باید آزمایش‌های لازم را انجام دهند تا وضعیت کلی سلامت آن‌ها ارزیابی شود. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل آزمایش خون، ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و تست‌های قلبی-عروقی باشد.

رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از عمل: بیماران باید مراقبت‌های قبل و بعد از عمل را به‌دقت رعایت کنند. این شامل پرهیز از خوردن و نوشیدن پیش از عمل، استراحت کافی پس از عمل، نوشیدن مایعات فراوان و پایش علائم خطر مانند خونریزی یا عفونت است.

اطلاع‌رسانی به پزشک: برای کاهش این خطرات، پزشکان باید تاریخچه پزشکی بیمار را به‌دقت بررسی کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهند. بیماران نیز باید با پزشک خود در مورد هرگونه علائم یا مشکلات پس از آنژیوگرافی صحبت کنند تا از بروز عوارض جلوگیری شود.