نارسایی آئورت یکی از اختلالات مهم قلبی است که در آن دریچه بین بطن چپ و آئورت به‌درستی بسته نمی‌شود و خون در هر ضربان به عقب بازمی‌گردد. این بیماری می‌تواند به تدریج بر عملکرد بطن چپ تأثیر گذاشته و باعث نارسایی قلب شود. آگاهی به موقع از علائم نارسایی دریچه آئورت و تشخیص درست آن گامی حیاتی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. در این مقاله با بررسی علل، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی، پاسخی ساده و علمی به سوالات رایج درباره نارسایی دریچه آئورت قلب ارائه می‌دهیم.
نارسایی دریچه آئورت چرا اتفاق می افتد؟
نارسایی آئورت زمانی شکل می‌گیرد که دریچه آئورت قادر به انسداد کامل مسیر برگشت خون نباشد و مقدار مشخصی از خون در پایان سیستول به بطن چپ بازگردد. در حالت طبیعی، دریچه آئورت به‌صورت یک‌طرفه باز و بسته شده و از بازگشت خون جلوگیری می‌کند. اما دلایل متنوعی مانند بیماری‌های مادرزادی، عفونت‌های باکتریایی (اندوکاردیت)، تحلیل بافت دریچه بر اثر افزایش سن یا ضربه به قفسه سینه وجود دارد. این نارسایی ممکن است به‌صورت حاد (ناگهانی و شدید) یا مزمن (تدریجی و طولانی‌مدت) بروز کند که تفاوت اصلی آن‌ها در سرعت پیشرفت و شدت علائم است.
علائم و نشانه های نارسایی دریچه آئورت
علائم نارسایی دریچه آئورت ممکن است در مراحل اولیه خفیف و نامحسوس باشد، اما با پیشرفت آن، بیماران تحت فشار مضاعفی قرار می‌گیرند. از مهم‌ترین علائم نارسایی دریچه آئورت می‌توان به تنگی نفس هنگام فعالیت یا در حالت درازکش، درد یا احساس فشار در قفسه سینه، خستگی زودرس و کاهش تحمل ورزش اشاره کرد. همچنین در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است تورم در مچ پا و ساق پا، تپش قلب نامنظم و سرگیجه یا غش موقت دیده شود. تشخیص به‌موقع این علائم و مراجعه به پزشک قلب می‌تواند جلوی تشدید بیماری را بگیرد و درمان به‌موقع را ممکن سازد.
چگونه نارسایی دریچه آئورت تشخیص داده می شود؟
تشخیص نارسایی دریچه آئورت با معاینه بالینی و شنیدن صداهای غیرطبیعی قلب آغاز می‌شود، اما برای تأیید و سنجش شدت نارسایی از ابزارهای تصویربرداری بهره می‌گیرند. الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) تغییرات ثانویه به فشار افزایش‌یافته بطن چپ را نشان می‌دهد، ولی روش اصلی اکوکاردیوگرافی است که با دقت میزان بازگشت خون را اندازه‌گیری می‌کند. در موارد پیچیده‌تر و برای بررسی ساختار عروق کرونری یا ارزیابی دقیق‌تر، از روش ام آر آنژیوگرافی یا روش آنژیوگرافی قلب استفاده می‌شود. این تکنیک‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا شدت نارسایی را ارزیابی کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین نمایند.
درمان نارسایی دریچه آئورت دارو یا جراحی؟
در گام نخست، کنترل فشار خون و کاهش علائم با داروهای ضد فشار و دیورتیک‌ها انجام می‌شود تا فشار بازگشتی به بطن چپ کاهش یابد. اما این درمان‌های دارویی تنها جنبه حمایتی دارند و برای موارد خفیف تا متوسط نارسایی دریچه آئورت مناسب‌ند. زمانی که نارسایی پیشرفت کند یا علائم شدید شوند، گزینه‌های جراحی مطرح می‌گردد. تعویض دریچه با پروتز بیولوژیکی یا مکانیکی از متداول‌ترین روش‌هاست که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند: پروتز بیولوژیک نیاز به آنتی‌انعقاد طولانی‌مدت ندارد اما عمر کوتاه‌تری دارد و پروتز مکانیکی دوام بالاتری دارد اما نیازمند مصرف مادام‌العمر داروهای ضد انعقاد است. انتخاب بهترین روش درمانی با توجه به سن بیمار، وضعیت کلی جسمانی و شدت نارسایی آئورت قلب انجام می‌شود.
چگونه می توان از نارسایی دریچه آئورت پیشگیری کرد؟
پیشگیری از نارسایی دریچه آئورت با کنترل عوامل خطر آغاز می‌شود؛ مدیریت فشار خون بالا، درمان به‌موقع عفونت‌های دهانی و باکتریایی که می‌توانند منجر به اندوکاردیت شوند، از اهمیت زیادی برخوردار است. رعایت سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی متعادل، ترک سیگار و فعالیت منظم بدنی سبک تا متوسط، به ویژه در بیماران مستعد، می‌تواند ریسک ابتلا به نارسایی دریچه قلب را کاهش دهد. معاینات قلبی منظم و پایش دوره‌ای با اکوکاردیوگرافی امکان تشخیص زودهنگام نارسایی را فراهم می‌کند و از پیشرفت سریع آن جلوگیری می‌نماید.
نتیجه‌گیری
نارسایی دریچه آئورت یک بیماری خاموش اما جدی است که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی و کاهش کیفیت زندگی شود. آگاهی از علائم نارسایی آئورت و تشخیص به‌موقع از طریق معاینات بالینی و تصویربرداری‌های دقیق، گامی اساسی در پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت است. ترکیب درمان دارویی حمایتی با برنامه جراحی مناسب در موارد پیشرفته، چشم‌انداز روشنی برای بیماران فراهم می‌آورد. با کنترل عوامل زمینه‌ای و پیگیری‌های منظم، می‌توان روند بیماری را بهبود بخشید و به زندگی فعال و سالم ادامه داد.
سوالات متداول
مهم‌ترین علائم نارسایی دریچه آئورت چیست؟
تنگی نفس هنگام فعالیت، درد قفسه سینه، خستگی زودرس، تورم پاها و تپش قلب از علائم نارسایی هستند که در مراحل پیشرفته سرگیجه یا غش موقت نیز ممکن است دیده شود.
آیا نارسایی دریچه آئورت همواره نیازمند جراحی است؟
در موارد خفیف تا متوسط، درمان دارویی برای کنترل علائم کفایت می‌کند، اما با پیشرفت نارسایی قلب و بروز علائم شدید، تعویض دریچه از طریق جراحی بهترین گزینه محسوب می‌شود.
آیا بیماران با نارسایی دریچه آئورت می‌توانند ورزش کنند؟
فعالیت بدنی سبک تا متوسط تحت نظر پزشک توصیه می‌شود، اما در مراحل پیشرفته نارسایی دریچه آئورت و ورزش شدید باید اجتناب کرد و برنامه ورزشی متناسب با وضعیت قلبی تنظیم شود.
