فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی

فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی یکی از مشکلاتی است که ممکن است بیماران بعد از انجام آنژیوگرافی دچار آن شوند. در حالت کلی آنژیوگرافی روشی درمانی است که در آن با استفاده از یک ماده حاجب و تزریق آن به بدن بیمار و تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود که از طریق آن پزشک متخصص به بررسی قلب و عروق مراجعه کننده می‌پردازد تا انسدادها یا تنگی‌های عروق کرونری را تشخیص دهد.

با این حال، بعضی افراد پس از انجام آنژیوگرافی ممکن است با افزایش فشار خون مواجه شوند. به طور خلاصه علت‌های این وضعیت می‌تواند شامل اضطراب ناشی از انجام عمل، واکنش بدن به ماده حاجب، یا تحریک سیستم عصبی باشد. همچنین، ممکن است فشار خون بالا نشانه‌ای از استرس یا مشکلات قلبی عروقی باشد که پس از عمل تشدید شده است که در این مقاله به بررسی دقیق آن‌ها می‌پردازیم.

منظور از فشار خون بالا چیست؟

فشار خون بالا که به آن پرفشاری نیز می‌گویند، حالتی است که میزان فشاری که بر اثر برخورد خون به دیواره‌ی سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود، بالاتر از مقدار نرمال باشد. همچنین یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که در زمینه ابتلا به بیماری‌های قلبی، نارسایی کلیوی و سکته موثر بوده و منجر به بروز اختلال در عملکرد طبیعی بدن می‌شود. به طور کلی میزان فشار خون، با دو عدد مشخص می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) که فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام انقباض قلب را نشان می‌دهد و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) که نشان دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام آزاد شدن عضلات قلب، بین هر ضربان قلب است. اگر فشار سیستولیک بالاتر از 140 میلی‌متر جیوه و یا فشار دیاستولیک بالاتر از 90 میلی‌متر جیوه باشد، فرد دارای فشار خون بالا است. این وضعیت، اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به عوارض جدی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، آسیب کلیوی و سایر مشکلات مرتبط با عروق خونی منجر شود.

آنژیوگرافی قلب چیست؟

آنژیوگرافی نیز در واقع یکی دیگر از روش‌های تصویربرداری قلب است که از آن برای تشخیص و بررسی بیماری‌های عروقی و همچنین عروق خونی در بدن استفاده می‌شود. بر خلاف اسکن هسته‌ای که پیش‌تر توضیح داده شد، آنژیوگرافی یک روش تهاجمی بوده که رگ‌های قلب،حفرات قلب و عروق اصلی مرتبط با قلب توسط آن بررسی می‌شوند و با تصاویر به دست آمده از طریق آن می‌توان تنگی ها و بیماری های مربوط به عروق کرونر قلب را به خوبی تشخیص داد.

دستگاه آنژیوگرافی با استفاده از اشعه ایکس که از آن برای رادیولوژی و انواع سی تی اسکن‌‌ها نیز استفاده می‌شود، استفاده می‌کند. این اشعه با بافت نرم بدن برخورد کرده و از آن عبور می‌کند و بافت سخت بدن را به صورت تاریک و سیاه نشان‌ می‌دهد. از آنجایی که بافت قلب از بافت‌های نرم بدن محسوب می‌شود، استفاده از این دستگاه برای بیماری‌های قلبی و عروقی بسیار مناسب است. برای اسکن قلب از مواد تزریقی استفاده می‌شود که قابلیت جذب اشعه ایکس را داشته باشند. به طور کلی با عبور مواد تزریقی در قسمت‌های مسدود شده رگ‌ها تصویری بازتاب داده نمی‌شود. 

استفاده از آنژیوگرافی در مواردی از جمله: حمله حاد قلبی و سکته قلبی برای تشخیص رگ مسدود شده و باز کردن آن، درد سینه یا وجود تست ورزش یا اسکن مثبت از نظر ایسکمی قلب، قبل از عمل جراحی دریچه‌های قلب برای بررسی وضعیت عروق کرونر قلب، ارزیابی عملکرد قلب و قدرت انقباض قسمت های مختلف قلب، بررسی دریچه های قلبی از تنگی و نارسایی، اندازه گیری فشار داخل حفرات قلب ، شریان ریوی و شریان آئورت بررسی بیماری‌های مادرزادی قلب و شدت آنها نمونه برداری از عضلات قلب برای بررسی التهاب ، عفونت و در مواردی بعد از پیوند قلب انجام می‌گیرد.

عوارض آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب در حالت  کلی یک روش موثر است، اما مانند هر روش پزشکی دیگر، می‌تواند با عوارض همراه باشد. برخی از عوارض شایع و احتمالی آنژیوگرافی قلب عبارتند از:

خونریزی و هماتوم: در محل ورود کاتتر که به طور معمول در کشاله ران یا مچ دست است، ممکن است خونریزی یا تجمع خون زیر پوست که به آن هماتوم می‌گویند، رخ دهد.

عفونت: احتمال بروز عفونت در محل ورود کاتتر وجود دارد، هرچند نادر است.

آلرژی به ماده حاجب: برخی افراد ممکن است به ماده حاجب مورد استفاده در تصویربرداری واکنش آلرژیک داشته باشند. این واکنش‌ها می‌توانند از خفیف، مانند خارش یا قرمزی پوست تا شدید مانند شوک آنافیلاکتیک، متغیر باشند.

آسیب به رگ‌های خونی: کاتتر ممکن است به عروق آسیب زده یا باعث پارگی یا تنگی موقت رگ‌ها شود.

آسیب کلیوی: ماده حاجب استفاده‌شده در آنژیوگرافی می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند، به خصوص در افرادی که از قبل مشکلات کلیوی دارند.

آریتمی قلبی: گاهی اوقات انجام آنژیوگرافی می‌تواند باعث بی‌نظمی در ضربان قلب شود که در اصطلاح پزشکی به آن آریتمی می‌گویند، اما این مشکل موقتی است.

حمله قلبی یا سکته مغزی: در موارد بسیار نادر، آنژیوگرافی می‌تواند باعث ایجاد لخته خون یا پارگی پلاک در شریان‌ها شده و منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی شود.

واکنش‌های وازوواگال: بعضی از افراد ممکن است به دلیل تحریک عصب واگ دچار افت فشار خون یا ضربان قلب و حتی غش شوند.

آسیب به شریان کرونری: هرچند نادر، ممکن است در طی آنژیوگرافی، شریان کرونری آسیب ببیند که نیاز به مداخله اورژانسی داشته باشد.

علت ایجاد فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی 

فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین علل، استرس و اضطراب بیمار در طول یا پس از انجام این روش است که می‌تواند باعث تحریک سیستم عصبی سمپاتیک و افزایش فشار خون شود. همچنین، واکنش به ماده حاجب مورد استفاده در آنژیوگرافی ممکن است موجب افزایش فشار خون موقت شود. برخی بیماران نیز به دلیل درد یا ناراحتی در محل ورود کاتتر یا سایر نواحی بدن، ممکن است دچار افزایش فشار خون شوند. علاوه بر این، افرادی که از پیش دارای فشار خون کنترل نشده یا مشکلات قلبی عروقی هستند، پس از این پروسه ممکن است با تشدید فشار خون مواجه شوند. حبس شدن مایعات ناشی از مصرف زیاد مایعات برای دفع ماده حاجب یا آسیب خفیف به کلیه‌ها نیز می‌تواند به طور موقت باعث افزایش فشار خون شود. مدیریت دقیق این عوامل می‌تواند به کاهش بروز این مشکل کمک کند.

چگونه فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی را درمان کنیم؟

درمان فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی از عواملی است که مراجعه کننده باید با دقت به انجام آن‌ها بپردازد. ابتدا باید علت اصلی افزایش فشار خون تشخیص داده شود. در صورت اضطراب یا استرس، استفاده از آرام‌بخش‌ها یا روش‌های کاهش استرس مانند تنفس عمیق و مدیتیشن می‌تواند مفید باشد. اگر فشار خون ناشی از درد است، تجویز مسکن‌ها می‌تواند کمک کند. در مواردی که افزایش فشار خون به دلیل حبس شدن مایعات باشد، ممکن است نیاز به تجویز داروهایی مخصوص برای کمک به دفع مایعات اضافی باشد. همچنین، استفاده از داروهای ضد فشار خون مانند بتابلاکرها، مهارکننده‌های ACE یا مسدودکننده‌های کانال کلسیم می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند. 

در کنار درمان‌های دارویی، بیمار باید تحت نظارت مداوم قرار گیرد تا از ثبات فشار خون اطمینان حاصل شود و در صورت نیاز، درمان‌ها تنظیم شوند. همچنین، توصیه به اصلاح سبک زندگی مانند کاهش مصرف نمک و رعایت استراحت نیز می‌تواند مؤثر باشد.

سوالات متداول

آیا فشار خون بالا بعد از آنژیوگرافی طبیعی است؟

افزایش موقت فشار خون بعد از آنژیوگرافی می‌تواند به علت استرس فیزیکی یا روانی مرتبط با این روش باشد. اما اگر فشار خون به طور مداوم بالا بماند، ممکن است نشانه‌ای از مشکل قلبی یا عروقی باشد و نیاز به پیگیری دارد.

چه مدت بعد از آنژیوگرافی باید فشار خون بالا را کنترل کنم؟

پزشکان توصیه می‌کنند که تا چند روز یا هفته پس از آنژیوگرافی فشار خون خود را مرتب کنترل کنید. اگر فشار خون بالا ادامه پیدا کند، ممکن است نیاز به تغییر دارو یا درمان‌های جدید داشته باشید.