نارسایی قلبی

نارسایی قلبی، یک بیماری مزمن است که در آن قلب قادر به پمپاژ خون کافی به بدن نیست و خون به داخل رگ‌ها و ریه‌ها برمی‌گردد. فعالیت قلب و ضربان آن متوقف نمی‌شود بلکه عمل پمپاژ به درستی انجام نمی‌شود. در نتیجه اندام‌ها و بافت‌های بدن به اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت نمی‌کنند. تعداد افرادی که با نارسایی قلبی زندگی می‌کنند کم نیست و یکی از متداول‌ترین دلایل مراجعه‌ی افراد بالای 65 سال به بیمارستان‌هاست. در این مقاله به بررسی علل این بیماری و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

علائم نارسایی قلبی

نارسایی قلب به دو صورت مزمن و ناگهانی ممکن است رخ دهد و می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که با پیشرفت بیماری شدت یابند. از جمله علائم شایع نارسایی قلبی می‌توان به تنگی نفس، به خصوص هنگام فعالیت بدنی یا در هنگام دراز کشیدن، خستگی و ضعف مفرط، ورم پاها، مچ پا و شکم، سرفه خشک (به ویژه در شب)، کاهش اشتها و وزن کم کردن، تپش قلب، سرگیجه و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره اشاره کرد. این علائم ممکن است به تدریج ظاهر شوند و حتی در مواقعی با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند.

علائم نارسایی قلبی در جوانان

با وجود اینکه این بیماری در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود ولی در جوانان نیز این احتمال وجود دارد ولی کنترل آن آسان‌تر است. به طور کلی، جوانان مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است احساس خستگی مفرط، تنگی نفس هنگام فعالیت بدنی، تپش قلب، سرگیجه، ورم پاها و مچ پا را تجربه کنند. برخی دیگر از علائم ممکن شامل کاهش تحمل فعالیت بدنی، درد قفسه سینه، سرفه خشک، و کاهش وزن ناخواسته باشد. با این حال، بسیاری از این علائم ممکن است در ابتدا به دلایل دیگری نسبت داده شوند و تشخیص نارسایی قلبی در جوانان اغلب به تأخیر می‌افتد.

علت نارسایی قلب چیست؟

علت‌های نارسایی بسیار متنوع هستند و می‌توانند ناشی از بیماری‌های مختلف قلبی یا عوامل دیگری نیز باشند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد قلب تاثیر می‌گذارند. از مهم‌ترین این دلایل، می‌توان به بیماری‌های عروق کرونر (تنگ شدن یا انسداد شریان‌های کرونر)، فشار خون بالا (که به مرور زمان عضله قلب را ضعیف می‌کند)، بیماری‌های دریچه‌ای قلب (مشکل در باز و بسته شدن دریچه‌های قلب)، کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب)، حمله قلبی، نقص‌های مادرزادی قلب، آریتمی‌های قلبی، بیماری‌های تیروئید، بیماری‌های کلیوی و برخی عفونت‌ها. همچنین، عوامل دیگری مانند دیابت، چاقی، سیگار کشیدن و سبک زندگی کم‌تحرک نیز می‌توانند خطر ابتلا به نارسایی قلبی را افزایش دهند.

عوامل خطر ابتلا به نارسایی قلبی

عوامل خطر ابتلا به نارسایی قلبی بسیار متعدد بوده و از آن‌ها می‌توان به داشتن بیماری‌های زمینه‌ای قلبی و عروقی، داشتن فشارخون بالا، نقص مادرزادی قلب، آریتمی، میوکاردیت یا التهاب عضله قلب، دریچه‌های قلب معیوب و سایر شرایط پزشکی باشند.

برخی عوامل غیرقابل کنترل مانند سن و جنسیت نیز در بروز این بیماری تاثیرگذار هستند. به طور کلی، هر عاملی که به قلب فشار وارد کند و باعث آسیب به عضله قلب یا اختلال در عملکرد آن شود، می‌تواند خطر ابتلا به نارسایی قلبی را افزایش دهد.

درمان نارسایی قلبی

راه‌های درمانی نارسایی قلبی باید بسته به شدت آن و فاکتورهای ویژه‌ی دیگری از جمله داشتن زمینه‌های قبلی از انواع بیماری‌ها و سن بیمار بستگی دارد و به طور معمول ترکیبی از داروها، تغییر و اصلاح سبک زندگی و در برخی موارد، روش‌های درمانی شدیدتری را شامل می‌شود. داروها شامل داروهایی برای کاهش فشار خون، کنترل ضربان قلب، کاهش احتقان مایع در بدن و تقویت عملکرد قلب هستند. تغییر سبک زندگی شامل کاهش وزن، ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و ترک سیگار است. در موارد شدیدتر، ممکن است از دستگاه‌های کمکی قلب مانند دستگاه (VAD (Ventricular Assist Device یا پیوند قلب استفاده شود. هدف از درمان نارسایی قلبی، بهبود کیفیت زندگی بیمار، کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

 عوارض نارسایی قلبی

عوارض نارسایی قلبی می‌توانند بسیار جدی و حتی در مواردی منجر به مرگ بیمار شوند. با پیشرفت این بیماری، قلب قادر به پمپاژ خون کافی به بدن نبوده و این امر منجر به جمع شدن مایع در ریه‌ها، پاها و شکم می‌شود. از مهم‌ترین عوارض شایع نارسایی قلبی می‌توان به تنگی نفس شدید، خستگی مفرط، کاهش وزن، از دست دادن اشتها، تپش قلب نامنظم، لخته شدن خون و در نهایت نارسایی کلیه اشاره کرد. همچنین، نارسایی قلبی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند پنومونی را افزایش دهد. در موارد شدیدتر، این بیماری می‌تواند منجر به شوک قلبی و مرگ شود. پس لازم است با داشتن هرگونه علائم مربوط به این بیماری به سرعت به پزشک متخصص مراجعه شود.

انواع نارسایی قلب

نارسایی قلبی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و بسته به قسمت آسیب‌دیده قلب و نحوه عملکرد آن، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

نارسایی بطن چپ

این نارسایی از شایع‌ترین انواع نارسایی بوده زیرا در این حالت، بطن چپ قلب که مسئول پمپاژ خون دارای اکسیژن‌ به سراسر بدن است، به اندازه کافی قوی نیست تا این کار را انجام دهد. در نتیجه، خون در ریه‌ها جمع می‌شود و باعث تنگی نفس، سرفه و خستگی می‌شود. دلایل مختلفی مانند بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، حمله قلبی و کاردیومیوپاتی می‌توانند باعث نارسایی بطن چپ شوند. علائم این بیماری به تدریج بدتر می‌شوند و ممکن است شامل ورم پاها، کاهش اشتها و کاهش وزن نیز باشند. درمان نارسایی بطن چپ به علت اصلی بیماری و شدت علائم بستگی دارد و ممکن است شامل دارو درمانی، تغییر سبک زندگی، استفاده از دستگاه‌های کمکی قلب و در موارد شدید پیوند قلب باشد.

نارسایی بطن راست

نارسایی بطن راست نوعی از نارسایی قلبی است که در آن بطن راست قلب قادر به پمپاژ خون به اندازه کافی به ریه‌ها نیست. این وضعیت به طور معمول در نتیجه بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های ریه، نارسایی بطن چپ یا بیماری‌های قلبی مادرزادی رخ می‌دهد.

نارسایی در هر دو بطن

نارسایی قلب در هر دو بطن، وضعیتی است که در آن هر دو بطن چپ و راست قلب به درستی قادر به پمپاژ خون نیستند. این به این معناست که خون به اندازه کافی به بدن و ریه‌ها پمپاژ نمی‌شود. دلایل مختلفی مانند بیماری‌های قلبی زمینه‌ای، فشار خون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای قلب و برخی بیماری‌های سیستمیک می‌توانند به این نوع نارسایی منجر شوند. علائم این نوع نارسایی بسیار شدیدتر از نارسایی یکطرفه است.

سوالات متداول

آیا نارسایی قلبی مسری است؟

 خیر، نارسایی قلبی یک بیماری مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

آیا می‌توان با ورزش کردن نارسایی قلبی را درمان کرد؟

 ورزش منظم یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان نارسایی قلبی است. ورزش به تقویت عضله قلب، بهبود گردش خون و کاهش علائم بیماری کمک می‌کند. با این حال، نوع و شدت ورزش باید با توجه به شرایط فردی بیمار توسط پزشک تعیین شود.