کولانژیوگرافی

کولانژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی مجاری صفراوی و کیسه صفرا استفاده می‌شود. مجاری صفراوی شبکه‌ای از لوله‌ها هستند که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و سپس به روده کوچک حمل می‌کنند. صفرا مایعی گوارشی است که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند.

انواع کولانژیوگرافی

• کولانژیوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک (ERCP): در این روش، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ از طریق دهان و مری به روده کوچک وارد می‌شود. سپس از طریق آندوسکوپ، ماده حاجب به مجاری صفرا تزریق می‌شود و با استفاده از اشعه ایکس از مجاری صفرا و کیسه صفرا عکس‌برداری می‌شود.
• کولانژیوگرافی ترانس‌هپاتیک پوستی (PTC): در این روش، یک سوزن نازک از طریق پوست به کبد وارد می‌شود و ماده حاجب به مجاری صفرا تزریق می‌شود. سپس با استفاده از اشعه ایکس از مجاری صفرا و کیسه صفرا عکس‌برداری می‌شود.
• کولانژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP): در این روش، از امواج مغناطیسی و میدان‌های رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از مجاری صفرا و کیسه صفرا استفاده می‌شود. MRCP نیازی به تزریق ماده حاجب ندارد و برای افرادی که به مواد حاجب آلرژی دارند، مناسب است.

دلایل انجام کولانژیوگرافی

کولانژیوگرافی به‌عنوان یک روش تشخیصی و درمانی دقیق در پزشکی برای بررسی مجاری صفرا و کیسه صفرا انجام می‌شود. یکی از دلایل اصلی انجام کولانژیوگرافی تشخیص سنگ‌های کیسه صفرا است که می‌تواند باعث انسداد مجاری صفراوی شود و منجر به درد شدید و عفونت گردد. همچنین، کولانژیوگرافی به‌منظور شناسایی تنگی‌ها یا انسدادهای موجود در مجاری صفراوی انجام می‌شود که ممکن است بر اثر بیماری‌های مختلف ایجاد شده باشند. تشخیص تومورهای مجاری صفرا و کیسه صفرا نیز یکی دیگر از اهداف این روش است، چرا که با کمک کولانژیوگرافی می‌توان مرحله و گستردگی تومور را به‌طور دقیق تعیین کرد. افزون بر این، کولانژیوگرافی برای تشخیص و بررسی التهاب‌های مجاری صفراوی نظیر کولانژیت اسکلروزان اولیه کاربرد دارد. این روش با ارائه تصاویر واضح و دقیق به پزشکان کمک می‌کند تا برنامه درمانی مناسبی برای بیماران تنظیم کنند و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نمایند.

کاربرد کولانژیوگرافی

کولانژیوگرافی یک روش تشخیصی مهم برای بررسی و درمان مشکلات مختلف مربوط به مجاری صفرا و کیسه صفرا است. این روش به تشخیص سنگ‌های کیسه صفرا که از کلسترول و نمک‌های صفراوی تشکیل می‌شوند، کمک می‌کند. همچنین، کولانژیوگرافی برای شناسایی تنگی یا انسداد مجاری صفرا کاربرد دارد و می‌تواند علت و محل این تنگی‌ها را مشخص کند. این روش در تشخیص و مرحله‌بندی تومورهای مجاری و کیسه صفرا نیز مؤثر است. علاوه بر این، کولانژیوگرافی برای تشخیص التهاب‌های مجاری صفرا مانند کولانژیت اسکلروزان اولیه به‌کار می‌رود.

مزایا و معایب کولانژیوگرافی

مزیت‌های این روش شامل دقت بالا، تصاویر واضح، و کم‌تهاجمی بودن آن است که به طور معمول نیاز به بستری شدن ندارد. اما، کولانژیوگرافی می‌تواند با عوارضی مانند درد، حالت تهوع، و در برخی موارد نادر خونریزی یا عفونت همراه باشد. همچنین، برای افرادی که به بیماری‌های خاص مانند نارسایی کبدی یا کلیوی مبتلا هستند، این روش ممکن است مناسب نباشد.

مراحل کولانژیوگرافی

قبل از انجام کولانژیوگرافی، پزشک درباره سابقه پزشکی و آلرژی‌های شما اطلاعاتی کسب می‌کند و ممکن است توصیه کند که رژیم غذایی خاصی را برای چند روز رعایت کنید. قطع برخی داروها نیز ممکن است ضروری باشد. در طول انجام کولانژیوگرافی، بیمار به طور معمول به پهلو دراز کشیده و داروی آرامبخش دریافت می‌کند. پزشک از طریق دهان یا پوست به مجاری صفرا دسترسی پیدا می‌کند و با تزریق ماده حاجب، از مجاری صفرا و کیسه صفرا عکس‌برداری می‌کند. بعد از کولانژیوگرافی، بیمار باید برای چند ساعت در بیمارستان تحت نظر باشد تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. احساس کمی درد یا ناراحتی در ناحیه شکم طبیعی است و نوشیدن مایعات فراوان به دفع سریع‌تر ماده حاجب کمک می‌کند. پزشک درباره زمان مناسب برای شروع مجدد مصرف داروها به بیمار راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد.

مراقبت‌های بعد از کولانژیوگرافی شامل توجه به علائم جانبی مانند درد شدید شکم، تب، لرز، یا خونریزی است. در صورت بروز چنین علائمی باید بلافاصله با پزشک تماس گرفت. همچنین، اجتناب از فعالیت‌های شدید برای چند روز توصیه می‌شود. در صورتی که بیمار سابقه لخته شدن خون داشته باشد، ممکن است پزشک داروی رقیق‌کننده خون تجویز کند. به‌طور کلی، کولانژیوگرافی یک ابزار ارزشمند برای تشخیص و درمان مشکلات مختلف مجاری صفرا و کیسه صفرا به‌شمار می‌آید و انجام صحیح آن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

سوالات متداول

کولانژیوگرافی چیست؟

کولانژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی مجاری صفرا و کیسه صفرا استفاده می‌شود. مجاری صفرا شبکه‌ای از لوله‌ها هستند که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و سپس به روده کوچک حمل می‌کنند. صفرا مایعی گوارشی است که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند.

چه زمانی کولانژیوگرافی انجام می‌شود؟

کولانژیوگرافی برای تشخیص و درمان طیف وسیعی از مشکلات مربوط به مجاری صفرا و کیسه صفرا استفاده می‌شود.

عوارض جانبی کولانژیوگرافی چیست؟

کولانژیوگرافی یک روش ایمن است، اما مانند هر عمل پزشکی، با عوارض جانبی احتمالی همراه است. این عوارض جانبی ممکن است شامل درد شکم، حالت تهوع و استفراغ،قرمزی و تورم باشد.