آنژیوگرافی از راه دست چگونه انجام می شود؟

آنژیوگرافی کرونری یا همان آنژیوگرافی قلب از طریق دست در واقع آزمایشی برای ارزیابی عروق خونی بزرگ قلب شما (شریان کرونری) می باشد. در بعضی موارد دکتر قلب یک لوله ی نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را عروق خونی بازوی شما وارد میکند. در این مقاله به بررسی کامل آنژیوگرافی از راه دست پرداخته ایم.

شریان رادیال خون رسانی دست را بر عهده دارد. این شریانی است که شما نبضتان را از روی آن میگیرید. آنژیوپلاستی از طریق شریان رادیال اولین بار در سال ۱۹۹۰ و در کشور هلند انجام شد.

این شریان دسترسی ساده تری به قلب میدهد و بعضی اوقات آسان تر است. همچنین انجام آنژیوپلاستی از طریق این شریان خون ریزی کمتری در اطراف سوراخ بعد از فرآیند در مقایسه با خون ریزی اطراف سوراخ شریان فمورال دارد.

یک مطالعه ی بین المللی که RIVAL خوانده میشود، دو روش را مقایسه کرد و دریافت که هر دو روش به یک اندازه در باز کردن شریان مشکل دار قلبی موفقیت داشته اند (۹۵%).

آیا آنژیوگرافی قلب از دست خطرناک است؟

میزان مرگ و میر، حمله ی قلبی و سکته ی مغزی در مدت ۳۰ روز بعد از عمل یکسان بوده است (۳.۲%). اما خون ریزی کمتری در مواردی که آنژیوپلاستی در محل شریان رادیال انجام شده بود وجود داشت، همچنین به نظر می رسد که این روش در مقایسه با روش شریان فمورال برای افرادی که دچار حمله ی قلبی شده بودند موثر تر بوده است.

یکی دیگر از برتری های بزرگ روش رادیال در این است که نیاز نیست فرد برای ساعت های زیادی بعد از عمل خوابیده بماند تا مطمئن شوند که خون ریزی متوقف شده است. در حقیقت، افرادی که آنژیولاستی رادیال انجام داده اند اغلب در همان روز میتوانند به خانه بازگردند.

آنژیوپلاستی شریان رادیال یک معجزه گر نیست، و برای همه ی افراد مناسب نمی باشد. اما زمانی که توسط یک گروه مجرب انجام میشود، یک جایگزین مناسب برای آنژیوپلاستی معمولی میباشد.

در چه مواقعی آنژیوگرافی از راه دست angiography ضروری است؟

ممکن است اگر دچار موارد زیر شوید پزشک شما توصیه کند که آنژیوگرافی از راه دست انجام دهید:

• علائم بیماری های شریان کروناری، مانند درد قفسه ی سینه (آنژین)
• درد در قفسه ی سینه، فک، گردن یا بازو که با آزمایش های دیگر نتوان آن را توجیه کرد
• افزایش یا درد قفسه سینه ی جدید (آنژین ناپایدار)
• اختلال قلبی که مادرزادی دچار آن بوده اید (اختلالات مادرزادی قلب)
• نتایج غیر طبیعی در تست ورزش قلب
• دیگر مشکلات عروقی یا جراحت به قفسه ی سینه
• مشکلات دریچه ی قلبی که نیازمند جراحی باشد

به این دلیل که خطر کوچکی برای ایجاد عوارض وجود دارد، تا وقتی که آزمایش های غیر تهاجمی مانند نوار قلب، اکو قلب یا تست ورزش لزوم انجام آنژوگرافی را تایید نکنند، آنژیوگرافی از راه دست انجام نخواهد شد.

این برگه ی مراقبت به شما یک ایده ی کلی درباره ی این که چه مدت بهبودی شما زمان میبرد، میدهد. اما بهبودی هر شخصی با دیگری متفاوت است. اقدام های زیر را انجام دهید تا هر چه زود تر احساس خوب بودن داشته باشید.

 

 

مراقبت بعد از آنژیو از طریق رگ دست چیست؟

✔  اگر پزشکتان به شما آرام بخش داده است تا ۲۴ ساعت کاری که نیاز به توجه به جزئیات دارد انجام ندهید. مدت زمانی طول میکشد تا تمام اثر دارد از بین برود.

✔  برای ایمنی خودتان، رانندگی نکنید یا هر گونه وسیله که میتواند خطرناک باشد را نرانید. تا زمانی که اثرات دارو از بین بروند صبر کنید، بعد از آن شما میتوانید به راحتی فکر کنید و واکنش نشان دهید.

✔ ورزش های تنش زا و بلند کردن اجسام یا هل دادن هر چیز سنگین را تا زمانی که پزشک اجازه نداده است، انجام ندهید. ممکن است این محدودیت برای یک تا دو روز باشد. شما میتوانید در خانه راه بروید یا کار های سبک مانند آشپزی را انجام دهید.

✔ اگر کاتتر در کشاله ی ران شما قرار داده شده است، در روز های ابتدایی از پله استفاده نکنید.

✔ اگر کاتتر در دست و نزدیک مچ دستتان قرار داده شده است، در روز های ابتدایی مچ دستتان را کاملا خم نکنید. در هنگام بلند شدن از تخت یا صندلی، مراقب مچ دستتان باشید.

✔ اگر پزشکتان توصیه کرده بود، بیشتر ورزش کنید. پیاده روی یک انتخاب خوب است. اندک اندک پیاده روزی روزانه تان را افزایش دهید. سعی کنید حداقل هفته ای دو ساعت و نیم پیاده روی داشته باشید.

غذاهای مفید برای بعد از انژیوگرافی

• • • مقدار زیادی مایع بنوشید تا به بدنتان کمک کنید زنگ را دفع کند. اگر بیماری های کلیوی، قلبی یا کبدی دارید، و باید مصرف مایعات را محدود کنید، قبل از افزایش مایعات در رژیم غذاییاتان با پزشک خود مشورت کنید.
    • مصرف رژیم غذایی سالم برای قلب که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و دانه های کامل است را ادامه دهید. اگر شما از این رژیم پیروی نمیکرده اید، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین ممکن است بخواهید که با یک متخصص تغذیه صحبت کنید. این فرد متخصص به شما کمک میکند تا در مورد غذاهای سالم و طراحی وعده ها بیاموزید.

خطرات کاتتر گذاری قلبی چه چیزهایی هستند؟

خطرات ممکن در ارتباط با کاتتر گذاری قلبی شامل موارد زیر هستند:

• • • خون ریزی یا کبود شدگی در محل ورود کاتتر به بدن شما (کشاله ی ران، بازو، گردن یا مچ دست)
    • درد در جایی که کاتتر به بدن شما وارد شده است
    • لخته ی خون یا آسیب به عروق خونی که کاتتر از آن ها وارد شده است
    • عفونت در جایی که کاتتر به بدن شما وارد شده است
    • مشکل در ریتم قلبی (معمولا این مورد گذرا است)

عوارض نادر ولی جدی تر شامل موارد زیر هستند:

• • • ایسکمی (کاهش جریان خون به بافت قلب)، درد قفسه ی سینه، یا حمله ی قلبی
    • انسداد ناگهانی شریان کروناری
    • پارگی در دیواره ی شریان
    • آسیب کلیوی در اثر رنگی که استفاده شده است
    • سکته ی مغزی

مهم و ضروری

اگر باردار هستید یا فکر میکنید ممکن است باردار باشید، به دلیل خطر ایجاد جراحتی که ممکن است در اثر کاتتر گذای قلبی برای جنین اتفاق بیوفتد، به پزشک این موضوع را اطلاع دهید.

قرار گرفتن در معرض امواج در طی بارداری ممکن است منجر به اختلالات مادرزادی شود. همچنین اگر به کودک خود شیر میدهید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

در این فرآیند خطر واکنش آلرژیک به رنگی که در طی کاتتر گذاری قلبی استفاده میشود وجود دارد. اگر به داروها، رنگ کنتراست، ید، یا لاتکس حساس هستید یا آلرژی دارید، به پزشک اطلاع دهید. همچنین اگر نارسایی کلیوی یا دیگر مشکلات کلیوی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

برای بعضی از افراد، خوابیدن برای مدت طولانی روی میز کاتتر گذاری قلبی در طی این عمل ممکن است باعث ایجاد درد یا ناراحتی شود.

ممکن است بسته به شرایط سلامتی شما خطرات دیگری برای انجام این عمل وجود داشته باشد. در مورد هر نگرانی که دارد، قبل از عمل با پزشک خود صحبت کنید.

داروهای تجویزی برای آنژیوگرافی از راه دست

• • • پزشکتان به شما خواهد گفت که چه زمانی باید داروهایتان را دوباره شروع کنید. همچنین در مورد مصرف دارو های جدید به شما دستور العملی خواهد داد.
    • اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده میکنید، مانند وارفارین، کلوپیدوگرل، یا آسپرین، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. پزشکتان به شما خواهد گفت که چه زمانی استفاده ی دوباره از آن ها را شروع کنید. مطمین شوید که به درستی توجه شده اید که پزشکتان از شما چه میخواهد.
    • ممکن است پزشکتان برای شما داروهای رقیق کننده ی خون مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل را تجویز کند. مهم است که دارو های را درست مانند تجویز پزشک مصرف کنید تا شریان کروناریتان را باز نگه دارید و خطر بروز حمله ی قلبی را کاهش دهید. با داروهایتان ایمن هستید. اگر فکر میکنید با داروهایتان مشکل دارید، با پزشکتان صحبت کنید.

مراقبت از محل کاتتر

📌 برای یک یا دو روز، پانسمان نقطه ای که کاتتر از آن وارد شده است را نگه دارید. احتمالا بعد از این مدت پانسمان خواهد افتاد.

📌 برای کمک به کاهش تورم و سوزش، حداقل برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه یک بسته یخ یا پک سرد روی ناحیه قرار دهید. بین یخ و پوستتان یک لباس نازک قرار دهید.

📌 ممکن است ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از عمل بتوانید دوش بگیرید، اگر پزشکتان تایید کرده باشد. محل برش را خشک نگه دارید.

📌 تا بهبود کامل محل ورود کاتتر، آن جا را خیس نکنید. تا یک هفته یا زمانی که پزشک به شما گفته باشد حمام نکنید.
پیگیری این مراقبت ها کلید بهبودی و سلامتی شماست. حتما همه ی پیگیری های حضوری با پزشکتان را شرکت کنید، و اگر دچار مشکلی شدید با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید. همچنین این که نتایج آزمایش های خود را بدانید و یک لیستی از داروهایی که مصرف میکنید تهیه کنید ایده ی خوبی است.

فواید سی تی آنژیوگرافی چیست؟

📍 سی تی آنژیوگرافی قلب و عروق ممکن است نیاز به جراحی را رد کند. اگر همچنان نیاز به جراحی وجود داشته باشد، این آزمایش با درستی بیشتری آن را نشان خواهد داد.

📍سی تی آنژیوگرافی قلب و عروق میتواند تنگ شدن و انسداد عروق خونی را تشخیص دهد و اجازه دهد درمان درست انجام بپذیرد.

📍 سی تی آنژیوگرافی ممکن است اطلاعات آناتومیکی دقیق تری به نسبت دیگر عکس برداری ها، به خصوص در عروق خونی کوچک فراهم آورد.

📍 خیلی از بیماران میتوانند برای تشخیص مشکلات عروق خونی شان سی تی آنژیوگرافی قلب و عروق انجام دهند.

📍 سی تی آنژیوگرافی قلب و عروق سریع تر، بدون تهاجم و با عوارض جانبی کم تری است.

📍 سی تی آنژیوگرافی یک راه کارآمد برای تشخیص مشکلات شریانی (مانند تنگی عروق خونی در قلب) و وریدی و همچنین اختلالات ساختاری قلب قبل از ایجاد علائم آن ها و یا زمانی که علائم به درستی با بیماری های عروقی مرتبط نیستند، میباشد.

📍 همچنین احتمال ایجاد ناراحتی کمتری وجود دارد زیرا ماده ی کنتراست در ورید بازو تزریق میشود.

📍 بعد از سی تی آنژیوگرافی قلب و عروق در بیماران تابش امواج باقی نمی ماند.

📍 در سی تی استاندارد، امواج اشعه ی ایکس استفاده میشود که عوارض جانبی حادی ندارند.

فرآنید انجام آنژیوگرافی قلب از طریق دست چگونه است؟

برای انجام این فرآیند، شما به پشت روی میز اشعه ی ایکس دراز میکشید. به این دلیل که ممکن است در طی فرآیند این میز کج شود، ممکن است تسمه های محافظ به پا و قفسه ی سینه شما بسته شوند. دوربین اشعه ی ایکس ممکن است در اطراف سر و قفسه ی سینه شما حرکن کند تا از زاویه های فراوانی تصویر تهیه کند.

یک آنژیوکت در ورید باوزی شما وارد خواهد شد. ممکن است از طریق این آنژیوکت به شما آرام بخش تزریق شود تا کمک کند که آرام بمانید، همانطور که داروهای دیگر و مایعات به شما داده خواهند شد. ممکن است در طی فرآیند خیلی خواب آلود باشید یا به خواب بروید، اما همچنان میتوانید مقداری هوشیار باشید تا از دستورات پیروی کنید.

الکترود هایی که روی قفسه ی سینه شما تعبیه میشوند، عملکرد قلبی شما را در طی فرآیند نشان می دهند. کاف فشار خون، فشار خون شما را کنترل میکند و دستگاه دیگری، اکسیژن سنج،  مقدار اکسیژن خون شما را اندازه گیری میکند.

ممکن است موهای محلی که کاتتر در کشاله ی ران یا دست شما وارد خواهد شد را بتراشند. آن ناحیه شسته شده، ضدعفونی میشود و بعد از آن با یک بیحس کننده موضعی بی حس خواهد شد.

و پس از آن

در محل ورود یک برش کوچک ایجاد خواهد شد، و یک لوله ی کوچک پلاستیکی (غلاف) به درون شریان شما وارد خواهد شد. کاتتر از طرق این غلاف وارد شریان شما خواهد شد و با دقت به سمت قلب یا شریان کروناری شما فرستاده میشود.

فرستادن و حرکت کاتتر نباید دردناک باشد، و نباید احساس کنید که در بدن شما حرکت میکند. اگر هر گونه ناراحتی داشتید به پزشک خود بگویید.

رنگ (ماده ی کنتراست) به درون کاتتر تزریق خواهد شد. زمانی که این اتفاق می افتد، ممکن است احساس مختصر سوزش یا گرمی داشته باشید. اما دوباره، اگر درد یا ناراحتی داشتید به پزشک خود بگویید.

رنگ به راحتی در عکس اشعه ی ایکس مشخیص میشود. با حرکت آن در عروق خونی شما، پزشکتان میتواند جریان آن را مشاهده کند و هر گونه انسداد و تنگی را ببیند. بر اساس آن که پزشکتان در طی آنژیوگرافی از راه دست چه چیزی مشاهده کند، ممکن است در همان موقع بار دیگر کاتتر گذاری اضافه ای انجام دهید، مانند بالن آنژیوپلاستی یا استنت گذاری برای باز کردن شریان تنگ شده.

انجام آنژیوگرافی از طریق دست حدود یک ساعت زمان می برد، گرچه ممکن است طولانی تر شود، به خصوص اگر با دیگر کاتتر گذاری های قلبی ترکیب شود. آمادگی قبل و بعد از عمل میتواند زمان بیشتری را اضافه کند.

آیا ماده ی حاجب ضرر دارد؟

ماده حاجب میتواند عوارض مختلفی داشته باشد. شایعترین عاضه که معمولا مهم نیست شامل تهوع و خارش بدن است. عوارض مهمتر مانند عوارض کلیوی است که بیشتر در بیماران با سابقه عوارض کلیه بوجود میاید.

محدودیت های آنژیوگرافی کاتتری چه چیزهایی هستند؟

بیمارانی با نقص عملکرد کلیه، به خصوص آن هایی که دیابت دارند نامزد خوبی برای این فرآیند نیستند. بیمارانی که در گذشته دچار حساسیت (آلرژی) به ماده کنتراست شده اند در خطر واکنش نسبت به ماده کنتراستی که دارای ید است؛هستند. اگر انجام آنژیوگرافی ضروری باشد، روش های مختلفی برای کاهش خطر آلرژی انجام میشوند:

• • • ممکن است به شما در طول زمان یک یا چند دوز داروی استروئید داده شود
    • ممکن است از ماده کنتراست بدون ید به جای ماده کنتراست استاندارد استفده شود

به طور کلی باید گفت دو روش عمده برای انژیوگرافی وجود دارد که درحقیقت تفاوت در محل ورد وسایل‌انژیوگرافی همانگونه که در مباحث قبلی توضیح داده شد میباشد.

 

• ۰. از طریق پا (شریان کشاله ران ) و
• ۰. از طریق دست (شریان مچ دست یا انگشت شست ).

در این گفتار، بسیار مختصر درباره تفاوتها ، مزایا و معایب هر روش توضیح‌میدهیم .

به طور مشترک ؛ بعد از بی حسی موضعی ، با سوزن مخصوص و وایر (سیم مخصوص ) یک وسیله لوله مانند از جنس پلاستیک و استریل که دارای شیر یکطرفه است در شریان تعبیه میشود و به صورت موقت برای چند دقیقه این وسیله در شریان دست یا پا میماند و بقیه وسایل از طریق همین لوله که ؛ دسیله یا شیت ؛ نامیده میشود عبور داده شده و عکسبرداری با تزریق ماده حاجب انجام میگیرد و بعد اتمام کار وسیله از رگ خارج شده و توسط وسیله مخصوص یا با فشار دست خونریزی محل انژیوگرافی بند اورده شده و بیمار به بخش مربوطه منتقل میشود.

از طریق پا (شریان رانی یا فمورال ) :

اولین و‌بیشترین موارد انژیوگرافی از همین طریق انجام شده و میشود. هنوز در بسیاری از کشورها و‌در اکثر مراکز از این روش استفاده میشود. باتوجه به اینکه قطر شریان رانی بزرگتر است وسایل با قطر بیشتر قابل استفاده است و در موارد نیازمند انژیوپلاستی (بالون و استنت ) که کار پیچیده تری دارند کاربرای بیمار و پزشک اسانتر خواهد بود. ضمنا انژیوگرافی مغز تقریبا همیشه از طریق پا انجام میشود. درد بعد و حین انژیوگرافی کمتر است. در این روش نیاز به استراحت مطلق حداقل سه تا شش ساعت در تخت جهت جلوگیری از خونریزی داردو معمولا کیسه شن در محل انژیو گذاشته میشود. احتمال خونریزی و کبودی محل انژیو نسبت دست بیشتر است. همچنین در افراد چاق یا بسیار لاغر عوارض این روش بیشتر است لذا روش دست یا رادیال در این افراد مناسبتر است.

آنژیوگرافی از راه دست :

این روش در چند سال اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از بیماران این روش را ترجیح میدهند. در این روش از طریق شریان مچ دست یا در مواردی کمتر شریان انگشت شست وسیله یاد شده گذاشته شده و انژیوگرافی انجام‌میشود. بعد از اتمام کار چون توسط وسیله مخصوص یا بانداژ ، محل خونریزی فشرده میشود نیاز به استراحت مطلق و کیسه شن در محل نیست. طبیعتا احتمال خونریزی در این روش کمتر است و بیمار احساس راحتی بیشتری دارد. اما به دلیل اینکه قطر شریان دست کمتر است احتمال اسپاسم این شریان و درد دست بعد از انژیو ، به ویژه در افراد با جثه کوچک و خانمها بیشتر است، و به ندرت ممکن است امکان انژیو نباشد و باید از طریق پا انجام گیرد. از بین رفتن نبض شریان مچ دست اتفاق شایعی است و معمولا علامتی ایجاد نمیکند.

در ادامه

درد دست بعد از انژیوگرافی ممکن است تا چند هفته باقی بماند لذا بیمار باید از فعالیت سنگین با ان دست برای مدتی خودداری کند. عوارض دیگری که نیاز به جراحی دست داشته باشد بسیار نادر است ولی وجود دارد. با توجه به موارد گفته شده در افرادی که با دست خود کارهای ظریف و حساس انجام میدهند(مانند هنرمندان و پزشکان و…) بهتر است از روش پا انژیوگرافی انجام گیرد. همچنین ممکن است همه انواع انژیوپلاستی با بالون و استنت از این روش قابل انجام نباشد .

آنژیوگرافی کاتتری باید خیلی با احتیاط انجام شود، به خصوص در بیمارانی که در خطر خونریزی قرار دارند.