آنژیوگرافی چشم

بیماری‌های چشمی، به ویژه مشکلات مرتبط با عروق شبکیه، از مهم‌ترین علل کاهش بینایی هستند. یکی از روش‌های پیشرفته‌ای که برای تشخیص بیماری‌های چشمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، آنژیوگرافی چشم است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا به‌صورت دقیق، عروق خونی شبکیه را بررسی کرده و مشکلات ناشی از انسداد، نشتی و ناهنجاری‌های عروقی را شناسایی کنند. از آنجا که سلامت چشم به شدت تحت تأثیر وضعیت عروق خونی است، آنژیوگرافی چشم به عنوان یک ابزار حیاتی در تشخیص و مدیریت بیماری‌های چشمی شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی کامل آنژیوگرافی چشم، علت انجام آن، نحوه عملکرد، عوارض و نکات پیش از انجام آن می‌پردازیم.

آنژیوگرافی چشم چیست؟

آنژیوگرافی چشم یک روش تصویربرداری تخصصی است که برای بررسی عروق خونی در شبکیه و لایه‌های دیگر چشم انجام می‌شود. در این روش، ماده‌ای رنگی به نام فلورسئین به ورید دست بیمار تزریق می‌شود. این ماده پس از تزریق، به سرعت از طریق سیستم گردش خون به عروق خونی چشم می‌رسد. سپس با استفاده از یک دوربین مخصوص که به فیلترهای نوری مجهز است، تصاویر دقیقی از جریان خون در عروق شبکیه و کوروئید تهیه می‌شود.

این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا وجود هرگونه نشت از عروق خونی، انسداد، ناهنجاری‌های ساختاری و حتی تومورها را بررسی کند. آنژیوگرافی چشم یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تشخیصی است که به شناسایی و درمان به‌موقع بسیاری از بیماری‌های چشمی کمک می‌کند.

 

آنژیوگرافی چشم به چه علت انجام می شود؟

آنژیوگرافی چشم به دلایل مختلفی انجام می‌شود. در واقع، این روش یک ابزار کاربردی برای تشخیص بیماری‌های مختلف مرتبط با عروق خونی شبکیه و کوروئید است. برخی از مهم‌ترین دلایلی که پزشکان این روش را توصیه می‌کنند، عبارتند از:

تشخیص رتینوپاتی دیابتی

یکی از شایع‌ترین دلایل انجام آنژیوگرافی چشم، تشخیص و بررسی رتینوپاتی دیابتی است. این بیماری ناشی از آسیب‌های وارد شده به عروق خونی شبکیه در اثر دیابت است. آنژیوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا نقاط نشت خون، انسداد یا تغییرات غیرطبیعی عروق خونی را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.

دژنراسیون ماکولا

دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن (AMD) یکی دیگر از بیماری‌های مهمی است که با آنژیوگرافی چشم تشخیص داده می‌شود. در این بیماری، عروق خونی غیرطبیعی در ماکولا رشد می‌کنند و باعث نشت مایع یا خون به شبکیه می‌شوند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا میزان نشت و آسیب وارده را به‌طور دقیق بررسی کند.

انسداد شریانی یا وریدی شبکیه

در برخی موارد، عروق خونی شبکیه ممکن است به دلایل مختلفی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا بیماری‌های دیگر مسدود شوند. آنژیوگرافی چشم به شناسایی محل انسداد و شدت آن کمک می‌کند. این اطلاعات برای تصمیم‌گیری در مورد درمان ضروری است.

بررسی ادم ماکولا

ادم ماکولا به تجمع مایع در ماکولا گفته می‌شود که می‌تواند به دلیل نشت عروق خونی یا سایر مشکلات ایجاد شود. آنژیوگرافی چشم در این موارد به تشخیص دقیق میزان نشت مایع و تعیین بهترین روش درمانی کمک می‌کند.

بررسی تومور های چشمی

در مواردی که پزشک مشکوک به وجود تومورهای داخل چشم است، آنژیوگرافی چشم می‌تواند به شناسایی عروق خونی غیرطبیعی که به تومور خون‌رسانی می‌کنند، کمک کند. این روش به‌ویژه در تشخیص و پیگیری تومورهای خوش‌خیم و بدخیم چشمی بسیار مفید است.

نحوه انجام آنژیوگرافی چشم

آنژیوگرافی چشم یک روش غیرتهاجمی و سریع است که به‌طور معمول در کلینیک‌های چشم‌پزشکی انجام می‌شود. مراحل انجام این روش به شرح زیر است:

آماده‌سازی بیمار: ابتدا پزشک قطره‌های چشمی برای گشاد کردن مردمک‌ها تجویز می‌کند. این قطره‌ها به پزشک اجازه می‌دهند که تصاویر دقیق‌تری از عروق خونی چشم تهیه کند.

تزریق ماده فلورسئین: پس از آماده‌سازی چشم، ماده رنگی فلورسئین از طریق وریدی (دفعات بیشتر ورید دست) به بیمار تزریق می‌شود. این ماده به سرعت از طریق جریان خون به عروق خونی چشم می‌رسد.

تصویربرداری: دوربین مخصوص با فیلترهای نوری به سرعت از عروق خونی چشم تصاویر مختلفی می‌گیرد. این تصاویر نشان می‌دهند که ماده فلورسئین چگونه در عروق خونی حرکت می‌کند و آیا نشتی یا انسدادی وجود دارد یا خیر.

تفسیر نتایج: پزشک با استفاده از این تصاویر، مشکلات موجود در عروق خونی چشم را شناسایی می‌کند و بر اساس نتایج بدست آمده، برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد می‌دهد.

عوارض آنژیوگرافی چشم

آنژیوگرافی چشم گاهی یک روش ایمن و بدون خطر است. با این حال، مانند هر روش تشخیصی دیگری، ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:

• حساسیت به ماده فلورسئین: برخی افراد ممکن است به ماده فلورسئین حساسیت داشته باشند و پس از تزریق آن دچار علائمی مانند خارش، بثورات پوستی، تهوع یا تنگی نفس شوند. اگر بیمار سابقه حساسیت به داروها یا مواد خاصی دارد، باید پیش از انجام آنژیوگرافی چشم به پزشک اطلاع دهد.
• تغییر رنگ پوست و ادرار: پس از تزریق فلورسئین، ممکن است پوست بیمار به طور موقت رنگ زرد بگیرد و ادرار به رنگ نارنجی تیره تغییر کند. این تغییرات بی‌ضرر هستند و ظرف چند ساعت تا چند روز برطرف می‌شوند.
• حساسیت به نور: پس از انجام آنژیوگرافی و استفاده از قطره‌های گشادکننده مردمک، بیمار ممکن است تا چند ساعت به نور حساس شود. استفاده از عینک آفتابی در این مدت توصیه می‌شود.
• عوارض نادر: در موارد بسیار نادر، عوارض جدی‌تری مانند واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) یا مشکلات قلبی ممکن است رخ دهد. این موارد بسیار نادر هستند و در کلینیک‌هایی که آنژیوگرافی چشم انجام می‌شود، امکانات لازم برای مدیریت این عوارض موجود است.

نکات مورد توجه پیش از انجام آنژیوگرافی چشم

پیش از انجام آنژیوگرافی چشم، لازم است بیمار برخی نکات را در نظر بگیرد و با پزشک خود در مورد آنها صحبت کند:

• اطلاع دادن از داروها و آلرژی‌ها: اگر بیمار داروی خاصی مصرف می‌کند یا به مواد خاصی حساسیت دارد، باید حتماً به پزشک اطلاع دهد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا خطرات احتمالی را کاهش دهد.
• توصیه‌های قبل از عمل: برخی مواقع نیاز به ناشتا بودن برای انجام آنژیوگرافی چشم نیست، اما برخی پزشکان ممکن است توصیه کنند که چند ساعت قبل از عمل غذا نخورید.
• همراه داشتن عینک آفتابی: پس از انجام آنژیوگرافی و استفاده از قطره‌های چشمی، چشم‌ها به نور حساس می‌شوند. به همین دلیل بهتر است بیمار یک عینک آفتابی همراه داشته باشد تا از تابش مستقیم نور خورشید یا نورهای شدید جلوگیری کند.

آنژیوگرافی چشم یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری برای بررسی عروق خونی شبکیه و کوروئید است. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا بسیاری از بیماری‌های چشمی از جمله رتینوپاتی دیابتی، دژنراسیون ماکولا و انسداد عروق شبکیه را با دقت تشخیص دهند. اگرچه آنژیوگرافی چشم یک روش ایمن است، اما نیاز است که بیمار پیش از انجام آن اطلاعات کافی از روند عمل و عوارض احتمالی داشته باشد. در نهایت، تصمیم به انجام آنژیوگرافی باید با مشورت پزشک متخصص و بر اساس نیازهای بیمار گرفته شود.

سوالات متداول

آیا آنژیوگرافی چشم دردناک است؟

 خیر، آنژیوگرافی چشم یک روش غیرتهاجمی است و بیمار تنها احساس یک تزریق کوچک در دست خود دارد. به غیر از این، فرآیند تصویربرداری بدون درد است.

آیا آنژیوگرافی چشم برای همه مناسب است؟

 این روش برای بیشتر افراد ایمن است، اما ممکن است برای افرادی که به ماده فلورسئین حساسیت دارند یا مشکلات قلبی خاصی دارند، مناسب نباشد.

چند بار می‌توان آنژیوگرافی چشم انجام داد؟

بسته به نیاز تشخیصی و نظر پزشک، آنژیوگرافی چشم می‌تواند چندین بار در طول زندگی بیمار انجام شود، اما نباید بدون نیاز پزشکی تکرار شود.