فنر قلب

فنر قلب، یا استنت قلبی، یکی از روش‌های درمانی برای باز کردن عروق کرونری است که به دلیل گرفتگی یا انسداد، جریان خون را به قلب محدود می‌کنند. این روش پزشکی غیر جراحی به‌منظور بهبود جریان خون و جلوگیری از حملات قلبی انجام می‌شود. در این فرایند، یک لوله‌ی کوچک فلزی به نام استنت در داخل عروق قرار داده می‌شود تا مسیر عبور خون را باز نگه دارد. این روش، به‌خصوص برای افرادی که دچار آنژین یا درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان خون به عضلات قلب هستند، توصیه می‌شود. در ادامه، به جزئیات بیشتری در مورد نحوه انجام فنر قلب، انواع استنت‌ها، مزایا و معایب آن، و مراقبت‌های قبل و بعد از این عمل می‌پردازیم.

فنر زدن قلب یا همان استنت قلب چیست

فنر قلب، روشی برای باز کردن عروق کرونری بسته شده یا تنگ شده است. استنت‌ها به‌صورت یک لوله‌ی کوچک فلزی یا پلاستیکی ساخته شده‌اند که در محل انسداد قرار می‌گیرند تا دیواره عروق را باز نگه دارند و از بروز مجدد انسداد جلوگیری کنند. این فرآیند به کمک آنژیوپلاستی انجام می‌شود که طی آن یک کاتتر باریک به عروق هدایت می‌شود و استنت در محل مورد نظر قرار می‌گیرد.

استفاده از فنر قلب به‌ویژه در بیماران با بیماری‌های عروق کرونری مزمن که نیاز به بهبود فوری جریان خون دارند، بسیار موثر است. استنت‌ها می‌توانند به دو نوع پوشش‌دار و بدون پوشش تقسیم شوند که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. استنت‌های پوشش‌دار دارویی برای جلوگیری از رشد سلول‌های زائد و کاهش خطر تنگی مجدد عروق مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نحوه انجام فنر زدن قلب

فنر قلب یا استنت‌گذاری قلبی، یک روش تخصصی و پیچیده است که به‌دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. این روش در بیمارستان و تحت شرایط استریل انجام می‌شود. در ابتدا، بیمار تحت بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد و یک کاتتر باریک از طریق شریان‌های بزرگ به سمت قلب هدایت می‌شود.

آنژیوگرافی: ابتدا یک ماده‌ی حاجب به داخل عروق تزریق می‌شود تا پزشک بتواند محل دقیق انسداد را تشخیص دهد. این مرحله به کمک تصاویر رادیوگرافی انجام می‌شود.

آنژیوپلاستی: پس از شناسایی محل انسداد، بالون کوچکی که به انتهای کاتتر متصل است، در محل انسداد قرار داده می‌شود و با بادکردن بالون، عروق تنگ شده باز می‌شود.

قرار دادن استنت: در مرحله بعد، استنت بر روی بالون قرار می‌گیرد و هنگامی که بالون باد می‌شود، استنت در محل انسداد باز شده و در دیواره عروق ثابت می‌شود.

پس از انجام این مراحل، بالون تخلیه شده و کاتتر از بدن خارج می‌شود. استنت در محل باقی می‌ماند و به باز نگه‌داشتن عروق کمک می‌کند. این روش باعث بهبود جریان خون و کاهش علائم درد قفسه سینه می‌شود.

چگونه میتوانم بفهمم که آیا نیاز به استنت قلبی دارم یا خیر

تشخیص نیاز به فنر قلبی بر عهده پزشک متخصص قلب و عروق است که بر اساس نتایج آزمایش‌ها و علائم بالینی بیمار، تصمیم‌گیری می‌کند. برخی از علائم و شرایطی که ممکن است نیاز به استنت قلبی را نشان دهند عبارت‌اند از:

درد قفسه سینه: درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه که به گردن، فک، شانه‌ها یا بازوها منتشر می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده انسداد عروق کرونری باشد. این درد همواره در اثر فعالیت فیزیکی یا استرس ایجاد می‌شود و با استراحت یا مصرف نیتروگلیسیرین کاهش می‌یابد.

تنگی نفس: اگر شما در هنگام فعالیت‌های فیزیکی یا حتی در حالت استراحت دچار تنگی نفس می‌شوید، این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش جریان خون به عضلات قلب باشد. تنگی نفس می‌تواند همراه با علائمی نظیر خستگی، سرگیجه، یا تعریق زیاد باشد.

تست‌های تشخیصی: نتایج غیرعادی در آزمایش‌هایی مانند الکتروکاردیوگرام (ECG)، تست ورزش، یا اسکن‌های تصویربرداری از قلب می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری باشد. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا انسدادها یا تنگی‌های عروق کرونری را شناسایی کنند.

سابقه بیماری قلبی: سابقه حمله قلبی، بیماری عروق کرونری، یا دیگر مشکلات قلبی نیز می‌تواند دلیلی برای بررسی نیاز به استنت قلبی باشد. در این موارد، پزشک ممکن است آنژیوگرافی را برای بررسی دقیق‌تر عروق کرونری توصیه کند.

عوامل خطر: وجود عوامل خطر مانند دیابت، فشارخون بالا، کلسترول بالا، یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی می‌تواند احتمال نیاز به استنت قلبی را افزایش دهد.

در نهایت، پزشک با بررسی کامل تاریخچه پزشکی، انجام معاینات فیزیکی، و بررسی نتایج تست‌های تشخیصی تصمیم می‌گیرد که آیا استنت قلبی برای شما مناسب است یا خیر. این تصمیم باید بادقت و توجه به شرایط فردی هر بیمار اتخاذ شود.

انواع استنت داخل عروق کرونری

استنت‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. این دو نوع عبارت‌اند از:

استنت‌های فلزی بدون پوشش:

این نوع استنت‌ها از جنس فلز ساخته شده و به‌منظور باز نگه‌داشتن عروق استفاده می‌شوند. اگرچه این استنت‌ها موثر هستند، اما ممکن است باعث رشد سلول‌های زائد در داخل عروق و ایجاد تنگی مجدد شوند. استنت‌های فلزی بدون پوشش همواره برای بیمارانی که ریسک پایینی از نظرتنگی مجدد دارند، استفاده می‌شود.

استنت‌های دارویی:

این استنت‌ها دارای پوششی از داروهای ضد تکثیر سلولی هستند که به کاهش خطر تنگی مجدد عروق کمک می‌کنند. داروهای موجود در پوشش استنت به‌تدریج در طول زمان آزاد شده و از رشد سلول‌های زائد جلوگیری می‌کنند. این استنت‌ها بیشتر در بیمارانی که ریسک بالاتری از نظرتنگی مجدد دارند، مورداستفاده قرار می‌گیرند.

استفاده از هر یک از این انواع استنت‌ها بستگی به شرایط بیمار و توصیه پزشک دارد. در بسیاری از موارد، استنت‌های دارویی به دلیل کارایی بالاتر در جلوگیری از تنگی مجدد، ترجیح داده می‌شوند. انتخاب نوع استنت بر اساس ارزیابی دقیق پزشک از وضعیت بیمار، نوع و محل انسداد، و دیگر عوامل مرتبط انجام می‌شود.

مزایای فنر زدن قلب

فنر قلب یا استنت‌گذاری دارای مزایای بسیاری است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. برخی از این مزایا عبارت‌اند از:

• بهبود جریان خون: استنت‌ها با باز نگه‌داشتن عروق کرونری، جریان خون به عضلات قلب را بهبود می‌بخشند و از کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های قلب جلوگیری می‌کنند.
• کاهش علائم آنژین: با باز کردن عروق تنگ شده، علائم درد قفسه سینه و تنگی نفس کاهش می‌یابد و بیمار می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را بدون درد و مشکل انجام دهد.
• پیشگیری از حملات قلبی: با بهبود جریان خون و کاهش تنگی عروق، خطر حملات قلبی به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
• غیرجراحی بودن: این روش نسبت به جراحی قلب باز، کمتر تهاجمی است و نیاز به بستری‌شدن طولانی‌مدت ندارد. بیمار پس از انجام فنر قلب، می‌تواند در مدت کوتاهی به زندگی عادی خود بازگردد.

معایب فنر زدن قلب

اگرچه فنر قلب دارای مزایای بسیاری است، اما ممکن است برخی معایب و خطرات نیز داشته باشد که باید موردتوجه قرار گیرند.

• خطر تنگی مجدد عروق: در برخی موارد، حتی با استفاده از استنت‌های دارویی، امکان تنگی مجدد عروق وجود دارد که نیاز به درمان مجدد دارد.
• عوارض جانبی داروها: داروهای مورداستفاده در استنت‌های دارویی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که شامل خونریزی، کبودی و واکنش‌های آلرژیک می‌شود.
• عفونت: هرچند نادر است، اما احتمال بروز عفونت در محل قرارگیری استنت وجود دارد.
• تشکیل لخته‌های خونی: در برخی موارد، ممکن است لخته‌های خونی در اطراف استنت تشکیل شوند که می‌توانند باعث انسداد مجدد عروق شوند و نیاز به درمان فوری دارند.

پزشکان با درنظرگرفتن تمامی مزایا و معایب، تصمیم به انجام فنر قلب می‌گیرند و برنامه درمانی مناسبی برای هر بیمار ارائه می‌دهند.

مراقبت‌ های قبل و بعد از فنر زدن قلب

مراقبت‌های مناسب قبل و بعد از انجام فنر قلب بسیار مهم هستند و می‌توانند به بهبود نتایج درمانی و کاهش عوارض کمک کنند. برخی از این مراقبت‌ها عبارت‌اند از:

• قبل از فنر زدن قلب:
  • مشاوره با پزشک: بیمار باید با پزشک خود مشورت کند و تمامی داروهایی که مصرف می‌کند را اطلاع دهد.
  • آزمایشات لازم: انجام آزمایشات خون و تست‌های تشخیصی مانند الکتروکاردیوگرام برای ارزیابی وضعیت قلب.
  • قطع مصرف داروهای خاص: برخی داروها ممکن است نیاز به قطع یا تنظیم مجدد داشته باشند، به‌خصوص داروهای رقیق‌کننده خون.
• بعد از فنر زدن قلب:
  • استراحت کافی: بیمار باید تا چند روز پس از انجام فنر قلب، استراحت کند و از فعالیت‌های سنگین پرهیز کند.
  • مصرف داروها: پزشک ممکن است داروهای ضد لخته خون و داروهای دیگر را برای جلوگیری از عوارض تجویز کند.
  • مراجعه به پزشک: پیگیری‌های منظم با پزشک برای ارزیابی وضعیت استنت و عملکرد قلب بسیار ضروری است.

رعایت رژیم غذایی بعد فنر زدن قلب

رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل پس از انجام فنر قلب می‌تواند به بهبود سلامت قلب و جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر کمک کند. برخی از نکات مهم در رژیم غذایی پس از فنر قلب عبارت‌اند از:

• مصرف کمتر چربی‌های اشباع و ترانس: این نوع چربی‌ها می‌توانند به انسداد عروق کمک کنند، بنابراین مصرف آنها باید محدود شود.
• افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات: این مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که برای سلامت قلب مفیدند.
• کاهش مصرف نمک: نمک زیاد می‌تواند فشارخون را افزایش دهد و به‌سلامت قلب آسیب برساند، بنابراین باید مصرف نمک کاهش یابد.
• مصرف منابع پروتئینی سالم: مصرف گوشت‌های بدون چربی، ماهی و منابع گیاهی پروتئین می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.
• نوشیدن آب کافی: مصرف آب به‌اندازه کافی برای حفظ سلامت عمومی بدن و عملکرد صحیح سیستم قلبی عروقی ضروری است.

سوالات متداول

آیا فنر قلب برای همه بیماران قلبی مناسب است؟

فنر قلب برای بسیاری از بیماران با انسداد عروق کرونری مفید است، اما همیشه بهترین گزینه نیست. تصمیم‌گیری در مورد استفاده از فنر قلب باید توسط پزشک متخصص و باتوجه‌به شرایط خاص هر بیمار انجام شود.

آیا فنر قلب دردناک است؟

فرآیند فنر قلب تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار در طول آن درد چندانی احساس نمی‌کند. پس از انجام عمل، ممکن است کمی ناراحتی در محل ورود کاتتر حس شود که باگذشت زمان بهبود می‌یابد.